Robotrechtspraak, het bestaat echt. En belangrijker: waarschijnlijk heb je er nu al mee te maken; e-Court. Per 1 januari jl. is e-Court opgenomen in de algemene voorwaarden van 90% (!) van de zorgverzekeraars. Maar ook bijvoorbeeld Bol.com heeft e—Court omarmd. Dit betekent dat de overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking heeft ingestemd met deze vorm van geschilbeslechting. Maar omdat de toepasselijkheid van e-Court is opgenomen in ‘de kleine lettertjes’ van zorgverzekeraars en andere ondernemingen, zal vrijwel niemand dit doorhebben.
Wat is e-Court?
e-Court is een commercieel alternatief voor gewone rechtspraak. Naast klassieke ‘overheidsrechtspraak’ zoals iedereen dat kent, is het voor partijen ook mogelijk om een andere manier af te spreken waarop geschillen worden behandeld. Denk aan mediation, bindend advies en arbitrage. e-Court is een vorm hiervan.
Hoe werkt e-Court?
e-Court kent eigen procedures, een eigen werkwijze en hanteert ook eigen, door haarzelf bepaalde termijnen. In tegenstelling tot gewone rechtspraak kent e-Court geen mondelinge behandeling. Een arbiter (rechter) van vlees en bloed komt er niet aan te pas, tenzij er verweer wordt gevoerd. Maar ook in het geval dat er wel een weerwoord is, is het niet bekend of een arbiter van e-Court echt meekijkt. Kijkt de arbiter daadwerkelijk naar het dossier? En worden de belangen echt goed afgewogen? En is er wel goed gekeken naar de aangevoerde argumenten?
En als er geen verweer wordt gevoerd? Dan worden uitspraken automatisch gegenereerd door een ‘robotrechter’ die algoritmes toepast. Een bundel van zaken wordt op deze manier behandeld en beslist, dus zonder dat een arbiter hier écht naar heeft gekeken.
Welke vraagtekens kan je verder bij E-court plaatsen?
- Waarom staat e-Court in ‘de kleine lettertjes’?
Begin dit jaar is dus gebleken dat 90% van de zorgverzekeraars zich hebben aangesloten bij e-Court. De zorgverzekeraars hebben in hun algemene (polis)voorwaarden opgenomen dat een geschil in het vervolg zal worden voorgelegd aan e-Court. Volgt een uitspraak, dan zijn partijen hier dus aan gebonden.
Er bestaat natuurlijk een verschil tussen afspraken die (min of meer) gelijkwaardige partijen maken in bijvoorbeeld het bedrijfsleven en overeenkomsten die bedrijven met consumenten maken. In het laatste geval zal een bedrijf moeten oppassen met verplichtingen in algemene voorwaarden, waarvan niet met zekerheid gezegd kan worden dat consumenten daar willens en wetens mee hebben ingestemd en de negatieve gevolgen daarvan goed kunnen overzien. Daarom moet de ‘gewone’ overheidsrechter in consumentenzaken vaak zelfstandig (dus zonder dat partijen hierom hebben gevraagd) de rechtsgeldigheid van clausules in (algemene voorwaarden van) overeenkomsten toetsen; de robotrechter van e-Court doet dit niet. Verder is het niet bekend of de consument er wel op wordt gewezen dat hij/zij (na het ontstaan van het geschil) nog bezwaar kan maken tegen een procedure bij e-Court en alsnog kan ‘switchen’ naar de gewone rechter.
Dat de keuze voor e-Court in consumentenzaken in een bepaling in de algemene voorwaarden wordt gemaakt, zou zomaar kunnen leiden tot ongeldigheid van die bepaling (het arbitraal beding staat op de zogenaamde wettelijke zwarte lijst van onredelijk bezwarende bedingen: art. 6:236 onder n BW).
- Is er wel voldoende consumentenbescherming?
Individuele gevallen van bij e-Court gevoerde procedures, tonen aan dat de ‘robotrechter’ niet zelfstandig toetst of bepaalde afspraken/vorderingen (on)geldig zijn, en tonen verder aan dat er slordige fouten zijn gemaakt (bijv.: gedane betalingen die niet in mindering op de uitstaande schuld worden gebracht).
- Waarom worden uitspraken van e-Court niet gepubliceerd?
Op dit moment is het fenomeen e-Court vooral in nevelen gehuld. In tegenstelling tot de meeste uitspraken van de overheidsrechter, worden uitspraken van e-Court vrijwel niet gepubliceerd, terwijl juist het soort zaken en de werkwijze van e-Court vraagt om openbaarheid en transparantie. Pas nadat enige ophef was ontstaan, is een enkele uitspraak gepubliceerd.
Is e-court wel onpartijdig?
- Het is gebleken dat de grootste opdrachtgevers van e-Court zelf partij zijn bij de procedure. Hiermee kan volgens ons geen onpartijdige rechtspraak worden gegarandeerd. E-court heeft wat ons betreft in ieder geval de schijn tegen.
Een niet-transparante geschiloplosser in consumentenzaken waar duidelijk geen evenwicht tussen partijen bestaat, vinden wij ongewenst en lijkt in strijd met diverse (Europese) regelgeving aangaande ‘fair trial’, hoor en wederhoor (artikel 6 EVRM) en diverse Europese en nationale regelingen. Onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak lijkt in het nauw te komen.
Inmiddels heeft de rechtspraak (het LOVCK: het Landelijk Overleg Vakgroep Civiel en Kanton) besloten dat er vragen gesteld moeten worden aan het hoogste rechtscollege in Nederland, de Hoge Raad, over E-court. Dat kan lang – enkele maanden en zelfs wel langer – duren. Tot die tijd heerst er onzekerheid. Ben je nu of in het verleden gedaagd voor e-Court? Neem dan contact op met Jeroen Heuving, ook indien e-Court al uitspraak heeft gedaan. LEAN Lawyers beschikt over specialistische kennis (www.LEAN-lawyers.nl)
