Onrechtmatig beslag gelegd? Dit kan je doen!
Beslaglegging: een middel dat in de civiele rechtspraktijk veelal wordt toegepast. In Nederland krijg je vrij eenvoudig toestemming voor het leggen van beslag. Maar wat als je van mening bent dat de beslaglegging onrechtmatig is? Toestemming van de rechter om beslag te leggen wil namelijk niet zeggen dat het beslag per definitie rechtmatig is. Wanneer is er sprake van onrechtmatig beslag en wat kan je als beslagene er tegen doen?
Soorten beslag
Bij beslag wordt onderscheid gemaakt tussen conservatoir en executoriaal beslag.
Conservatoir beslag wordt ook wel ‘bewarend’ beslag genoemd. Door conservatoir beslag te leggen, wordt hetgeen wat onder het beslag valt als het ware bewaard voor de duur van een gerechtelijke procedure, waarin vast komt te staan of je je mag verhalen op dit goed. Bij conservatoir beslag op een bankrekening wordt het saldo op de datum van beslaglegging bevroren en komt het pas vrij als het beslag vrij komt. Conservatoir beslag op een woning heeft als gevolg dat de woning wel overgedragen kan worden aan een derde, maar dat het beslag mee zal gaan. Hierdoor kan de verkoper de woning niet onbezwaard leveren waartegen vaak een boetebeding in de koopovereenkomst staat opgenomen. Beslaglegging kan dus vrij ingrijpend zijn.
Executoriaal beslag leg je om een goed uit te winnen (bijvoorbeeld door het te verkopen), dus dat kan pas gelegd worden als je al over een executoriale titel (zoals een vonnis) beschikt. Omdat de rechter bij executoriaal beslag al heeft geoordeeld dat er sprake is van een rechtsgeldige vordering, is de kans dat er sprake is van onrechtmatigheid hierbij klein. Bij conservatoir beslag is dit groter, omdat dan vaak toestemming tot beslaglegging wordt verleend na het enkel horen van de verzoeker van de beslaglegging. In de praktijk komt onrechtmatigheid dus vaker voor bij conservatoir beslag, omdat de rechter bij deze vorm niet uitvoerig de vordering van de beslaglegger toetst.
Onrechtmatig beslag
Een beslaglegging kan in hoofdlijnen op twee manieren onrechtmatig zijn.
Ten eerste kan het beslag onrechtmatig zijn als het beslag in zijn geheel uiteindelijk ongegrond blijkt te zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval als het beslag alleen is gelegd om de wederpartij te schaden, als het beslag is gelegd met een ander doel dan enkel het nakomen van een vordering of als de vordering die ten grondslag ligt aan het beslag niet blijkt te bestaan.
Daarnaast kan er sprake zijn van een onrechtmatig beslag indien het beslag gedeeltelijk ongegrond blijkt te zijn. Een voorbeeld hiervan is wanneer het beslag onnodig is gelegd omdat de vordering ook op minder ingrijpende wijze betaald kon worden of als de beslaglegger voor een te hoog bedrag beslag heeft gelegd (bijvoorbeeld omdat de vordering slechts gedeeltelijk is toegewezen). De rechter zal dan beoordelen of er sprake is geweest van misbruik van recht.
Hierbij wordt met name de belangenafweging gemaakt tussen het belang van de beslaglegger bij het stellen van zekerheid voor de vordering en het belang van de schuldenaar om vrij over zijn goederen te beschikken.
Indien er sprake is van misbruik van recht, is er sprake van onrechtmatigheid en is de beslaglegger in principe aansprakelijk voor de schade die hierdoor is geleden. Het ‘slachtoffer’ van het gelegde beslag moet dan wel aannemelijk maken dat er schade is geleden en dat er voldoende verband bestaat tussen het onrechtmatige beslag en deze schade en dat dit aan de beslaglegger kan worden toegerekend.
De schade door een onrechtmatig beslag kan groot zijn. De continuïteit van de onderneming kan bijvoorbeeld in gevaar gebracht zijn door het blokkeren van de bankrekening(en) met de nodige betalingsachterstanden tot gevolg.
Opheffen van het onrechtmatige beslag
Als het beslag eenmaal door de deurwaarder is gelegd en je van dit beslag af wil dan moet het beslag opgeheven worden. De gebruikelijke manier hiervoor is het starten van een (opheffings- of executie-) kort geding. Een kort geding is een snelle procedure bij de rechtbank, met als doel om op korte termijn een voorlopige beslissing van een rechter te krijgen. Het bestaan van een spoedeisend belang is voor het starten van een dergelijke procedure noodzakelijk. Gezien de grote gevolgen van een beslaglegging is spoedeisendheid makkelijk aan te tonen. Wel moet degene die een kort geding wil beginnen altijd hiervoor de hulp van een advocaat inschakelen.
Vervangende zekerheid
Daarnaast is het ook mogelijk om vervangende zekerheid aan te bieden aan de beslaglegger. De beslagger is, (als er sprake is van een geldvordering) bij het verkrijgen van voldoende vervangende zekerheid verplicht om het beslag op te heffen.
Een voorbeeld van een vervangende zekerheid is het afgeven van een bankgarantie. Je betaalt de bank voor een dienst, namelijk dat de bank garandeert dat een bepaald bedrag aan de beslaglegger zal worden voldaan.
Schadevergoeding
Er is een aparte procedure noodzakelijk om naast de opheffing ook schadevergoeding te vorderen. Schadevergoeding als gevolg van de onrechtmatige beslaglegging kan namelijk niet in kort geding worden gevorderd. Bij een kort geding kan namelijk alleen een voorschot op een definitieve schadevergoeding worden toegewezen. Partijen met veel schade zijn daarom vaak genoodzaakt alsnog een bodemprocedure te voeren. In een bodemprocedure kan zowel de onrechtmatigheid als een volledige schadevergoeding worden vastgesteld en toegewezen.
Conclusie
Opheffing en schadevergoeding krijgen zijn dus twee losstaande zaken. Als je denkt dat er bij jou onrechtmatig beslag is gelegd, dan is het verstandig om eerst opheffing te vorderen in kort geding dan wel via het afgeven van vervangende zekerheid. Vervolgens is het vaststellen van onrechtmatigheid en/of schade stap 2. Hierover wordt in praktijk vaak geprocedeerd.
Voor advies hierover kunt u vrijblijvend contact met ons opnemen via aida@LEANlawyers.nl of 085-3036429.
Deze blog is mede geschreven door student-stagiaire Nienke Cornelissen.
