Bestuurdersaansprakelijkheid

De basis binnen het Nederlandse recht is dat bestuurders van rechtspersonen (zoals die van een BV en NV) niet persoonlijk aansprakelijk zijn voor de schuld van de betreffende rechtspersoon. Dit is voor veel ondernemers een belangrijke reden om met een rechtspersoon als een BV of NV te ondernemen. Er zijn echter situaties denkbaar waarbij dit wordt doorbroken en bestuurders wel persoonlijk aansprakelijk zijn voor de (bedrijfs)schulden. Wat zijn de belangrijkste redenen voor bestuurdersaansprakelijkheid?

Onbehoorlijke taakvervulling door bestuurders

Volgens de Nederlandse wetgeving dienen bestuurders hun taak voor BV’s naar behoren uit te voeren. Dit noemen we de interne verantwoordelijkheid/ interne aansprakelijkheid van de bestuurder.

Ernstig verwijt

Indien een bestuurder zijn taak niet naar behoren vervult, kan BV de bestuurder dan ook aansprakelijk stellen voor de daaruit voortvloeiende schade voor de vennootschap.

Bestuurders kunnen niet aansprakelijk worden gesteld indien er niet sprake is van ‘ernstig verwijtbaar’ gedrag en/of niet hebben nagelaten maatregelen te nemen om de gevolgen van eventueel wanbeheer te vermijden.

Meerdere bestuurders – hoofdelijk aansprakelijk

Is er sprake van meerdere bestuurders? In dit geval geldt de collectieve verantwoordelijkheid (beter gezegd: hoofdelijke aansprakelijkheid) voor elke bestuurder. Daarbij is elke bestuurder feitelijk medeverantwoordelijk voor de goede uitvoering van de bestuursverplichtingen.

Indien grove nalatigheid bij de vervulling van de taak van het bestuur wordt geconstateerd, komt dit toe aan het bestuur als geheel en zijn dus alle bestuursleden gezamenlijk en hoofdelijk (lees: individueel) aansprakelijk voor de schade.

Disculperen

Individuele bestuurders kunnen zich echter verontschuldigen door naar de andere bestuurder(s) te wijzen. Dit noemen we ‘disculperen’. Hierbij dient hij dan te bewijzen dat hij (persoonlijk) niet verantwoordelijk is voor het gebrek en dus niet nalatig is geweest in het nemen van maatregelen om de negatieve gevolgen te vermijden.

Onrechtmatige daad en bestuurdersaansprakelijkheid

Uitgangspunt is dat alleen de BV aansprakelijk is voor schade als gevolg van het niet nakomen van de verplichtingen jegens anderen. Mochten er echter bijzondere omstandigheden zijn, dan kan naast de BV ook de directeur-bestuurder hiervoor verantwoordelijk zijn en aansprakelijk gesteld worden.

Persoonlijk toe te rekenen?

In dat geval moet de directeur-bestuurder ook echt persoonlijk verantwoordelijk zijn. De directeur-bestuurders pleegt in dat geval een onrechtmatige daad tegen anderen. Hij/zij maakt op die manier inbreuk op het recht van een ander of handelt in strijd met een wettelijke plichten en/of rechten of de zogeheten ‘maatschappelijke zorgvuldigheid’. Het handelen van de BV kan de directeur-bestuurder in dat soort gevallen dan persoonlijk worden toegerekend.

Wist of behoorde te weten

Van een onrechtmatige daad kan bijvoorbeeld sprake zijn, wanneer de directeur-bestuurder bij het aangaan van een specifieke overeenkomst wist of behoorde te weten dat de BV niet aan haar verplichtingen zou kunnen voldoen en ook geen verhaal kan bieden.

Opzettelijk verhinderen van nakoming

Ook als de directeur of bestuurder de BV opzettelijk verhindert om aan haar verplichtingen jegens de betreffende schuldeiser na te komen, opzettelijk een derde schade berokkent of de BV daartoe aanzet, begaat de directeur-bestuurder een onrechtmatige daad en kan het gevolg hiervan zijn dat hij (of zij) aansprakelijk is voor de geleden schade.

Schijn van kredietwaardigheid / plotseling beëindigen financiering

Ook het handhaven van de schijn van kredietwaardigheid van de BV kan een directeur-bestuurder in sommige gevallen worden aangerekend. Daarnaast is het denkbaar dat de moedermaatschappij/aandeelhouders altijd nauw betrokken zijn bij de financiën van de dochteronderneming, maar de financiering van de dochteronderneming plotseling beëindigen en schuldeisers daarmee (zonder reden) benadelen. Vaak is dit bewijstechnisch een lastige situatie, maar ook dit soort situaties kan leiden tot onrechtmatig handelen van de directeur-bestuurder. 

Aansprakelijkheid bij faillissement

Is de BV failliet verklaard? De bestuurders (en de zogeheten medebeleidsbepalers) kunnen dan gezamenlijk en/of individueel (hoofdelijk) aansprakelijk zijn voor de hoogte van de schulden van de failliete BV. Dit is het geval wanneer het bestuur duidelijk zijn taken niet naar behoren vervult en het niet naar behoren uitvoeren van deze taken als de belangrijkste oorzaak van het faillissement kan worden beschouwd.

Administratieve verplichtingen van de bestuurders

Volgens de geldende wet- en regelgeving leidt het niet naleven van de administratieve verplichtingen van bestuurders en/of het niet tijdig (laten) publiceren/ deponeren van jaarrekeningen tot een weerlegbaar vermoeden van bestuurdersaansprakelijkheid. De curator hoeft dan feitelijk alleen te wijzen op het feit dat het bestuur aan zijn bestuurlijke c.q. administratieve verplichtingen heeft voldaan.

Gebrekkige uitoefening van bestuurstaken

In zo een geval wordt wettelijk gezien aangenomen dat de gebrekkige uitoefening van de taak van het bestuur een belangrijke reden voor faillissement is. Aansluitend moeten de individuele bestuurders weerleggen dat het faillissement niet het gevolg is van deze onvolledige/ onzorgvuldige vervulling van zijn (of haar) taken. 

Dit is vaak een lastige, maar zeker niet onmogelijk opgave.

Verjaringstermijn van drie jaar

De verjaringstermijn die hierbij geldt is drie jaar. De curator kan op grond van de wet een dergelijke vordering slechts instellen tegen de bestuurder wanneer het gaat om onbehoorlijke taakvervulling in de periode van drie jaar voorafgaand aan faillietverklaring.