Als Werkgever het Mondkapje verplicht stellen? Ja dat kan
Het Kabinet heeft het dringende advies gegeven om mondmaskers te gaan dragen. Op de vraag aan minister-president Mark Rutte of hij zelf ook een mondmasker zal dragen in publieke ruimte en gebouwen, antwoordde hij ‘Ik denk het wel’. Inmiddels is ook Rutte gesignaleerd met een mondmasker en het straatbeeld in Nederland verandert in rap tempo. Naast de vraag of je het als ondernemer verplicht stelt om een mondmasker te dragen, spelen werkgevers ook nog met de vraag “Kan ik het dragen van een mondmasker (nu wel) verplicht stellen aan mijn medewerkers?”
Laten we meteen met de deur in huis vallen. Het antwoord daarop is “Ja dat kan“, maar hou – zoals altijd – wel rekening met een aantal dingen.
Instructierecht
Vergelijk het gebruik van een mondmasker met de verplichting om – in het kader van de veiligheid – op een bouwplaats een helm te dragen. De werkgever geeft deze werkinstructie met een duidelijke reden. Als werkgever heb je dan het recht om te zeggen “als werknemer werk je hier en zolang je als werknemer bij mij werkt, moet je dit dragen”. Hetzelfde geldt in mijn optiek voor het dragen van een mondkapje. Als werkgever kun je – op basis van het wettelijk vastgelegde instructierecht – ook kledingvoorschriften afgeven en medewerkers erop aanspreken wanneer ze hier geen rekening mee houden.
Argumenten voor verplichting
Als werkgever dien je uiteraard ook rekening te houden met de belangen van je werknemers. Met andere woorden de instructie moet redelijk zijn en worden getoetst aan de eis van het goed werkgeverschap (art. 7:611 BW). Kijkend naar de discussie omtrent het verplicht stellen van mondkapjes op de werkvloer spreken in dat kader allerlei argumenten voor het redelijk zijn van de verplichting tot het dragen van een mondkapje, bijvoorbeeld
- het dringende advies van de overheid,
- het verhoogde risico dat medewerkers tijdens het werk besmet raken door het Corona/COVID-19-virus,
- de kans dat een locatie gesloten wordt als (teveel) besmettingen te herleiden zijn naar die locatie,
- de kans op hoge boetes aan de zijde van de ondernemer/werkgever wanneer niet wordt voldaan aan landelijke/plaatselijke corona-regelgeving/instructies,
- het snel aantal oplopende besmettingen in Nederland,
- het besmettingsgevaar wat in de regio heerst,
- het vaak feitelijk onmogelijk zijn van het houden van afstand, waarbij gedacht kan worden aan bijvoorbeeld winkels die niet ingericht zijn op de 1,5 meter regel doordat gangpaden te smal zijn, en
- de mogelijk groter wordende angst bij klanten om bijv. (minder ruime) winkels binnen te treden wanneer er geen mondmasker gedragen wordt etc.
Hoe ga je als werkgever om met de weigering van een werknemer om een mondmasker te dragen?
Het instructierecht laat zien dat de werknemer in gezagsverhouding tot de werkgever staat. Voor het invoeren van regels op grond van het instructierecht is dan ook de instemming van de werknemers niet nodig.
Het hele onderwerp ligt uiteraard gevoelig en de verplichting tot het dragen van mondmaskers roept – ondanks dat het voor velen voelt als een kleine moeite – bij sommige medewerkers ook een negatieve reactie op. Hoe ga je als werkgever mee om?
Instructierecht en redelijke belangenafweging (aantoonbare medische redenen)
Zoals ik hiervoor al aangaf, gaat – behoudens uitzonderingen – het instructierecht op, dient de instructie van de werkgever redelijk te zijn en kan, aanvullend op wat ik al aangaf, gesteld worden dat de werknemer zich ook in dit geval als goed werknemer dient te dragen. De verplichting komt immers niet als onredelijk voor. Dit kan mogelijk anders worden wanneer de medewerker – aantoonbaar – medische problemen kan/gaat ervaren bij het langdurig dragen van een mondmasker. Een situatie waaraan je dan zou kunnen denken is het kortademig worden als gevolg van het dragen van een mondmasker en/of het hebben van astma. Er moeten dus goede redenen zijn voordat een werknemer zeggen: “ik doe het niet”.
Sancties bij weigeren van het dragen van mondkapje
Is dit niet het geval en ben je als werkgever van mening dat er geen redelijke grond is tot weigering van het dragen van het mondkapje? Dan deel je de betreffende werknemer dit mede en geef je hem of haar de kans om alsnog het mondmasker te gaan dragen. Wordt deze instructie niet opgevolgd, dan is het zaak om duidelijk te zijn over consequenties van het niet opvolgen. Geef in dat geval een eerste waarschuwing (gele kaart) en onderneem ook actie wanneer de medewerker – ondanks de gele kaart – vervolgens doorwerkt zonder mondmasker. Je kunt dan een rode kaart geven en de medewerker te kennen gegeven dat hij naar huis dient te gaan en zijn loon/salaris zal worden stop gezet totdat hij de instructies (alsnog) opvolgt.
Vervolgens is het ook zaak om alles goed vast te leggen en de werknemer te confronteren met de ontstane situatie en deze in openheid te bespreken.
Alhoewel werkgever en werknemer elkaar waarschijnlijk vaak zullen kunnen vinden, zou – afhankelijk van de situatie – de herhaalde en voortdurende weigering in het uiterste geval in onze optiek zelfs kunnen leiden tot een beëindiging van de arbeidsovereenkomst (via een ontbindingsprocedure bij de kantonrechter).
Terbeschikkingstelling, Vergoeding en Risico-inventarisatie
Wat verder ook mee kan spelen, zijn de kosten van de mondmaskers en of deze wel of niet door de werkgever ter beschikking gesteld worden. Net als bij de – in het kader van het werk – verplichte helm op de bouwplaats, is de werkgever naar onze mening verplicht om de mondmaskers ter beschikking te stellen en/of – wanneer wordt afgesproken dat werknemers zelf zorgdragen voor de mondmaskers – deze te vergoeden. In overleg met de Belastingdienst kan dit – indachtig de OV-regeling – zeer waarschijnlijk ook fiscaal onbelast.
Tot slot dient er ook een risico-inventarisatie plaats te vinden. Hierbij dient niet alleen rekening te worden gehouden en vastgelegd te worden, hoe het zit met de eerdergenoemde redelijke belangen van de werkgever, maar ook met eventuele gevarenbronnen die de mondmaskers zelf kunnen vormen. Zorg dus altijd ook voor een goede instructie hoe de mondmaskers te gebruiken en wanneer deze te vervangen!
Vragen en/of overleggen over een specifieke situatie?
Neem dan contact op met onze arbeidsrecht-specialisten Dries Beljon (dries@LEANlawyers.nl) of Sanita Meijer (sanita@LEANlawyers.nl) op het nummer 085 – 3036429.
